lundi 20 février 2023

Η νέα λογοκρισία

 

Το τρένο που πάτησε τις λέξεις


Πιθανότατα να μην έχετε ακούσει τον όρο «sensitivity reader». Είναι αναγνώστες που λειτουργούν ως «δικλίδες ασφαλείας», ελέγχουν τις ευαισθησίες, «ζυγίζουν» τα λόγια που ενδέχεται να πατήσουν τις χορδές του δυνητικού αναγνώστη. Πρόκειται για εξωτερικούς συνεργάτες, που χρησιμοποιούν οι εκδοτικοί οίκοι προκειμένου να τσεκάρουν, λέξη λέξη, τα υπό έκδοση βιβλία και να κρίνουν αν το περιεχόμενο ενδέχεται να θίξει το κοινό. Η νέα αυτή κατηγορία συνεργατών πληρώνεται με τη λέξη και ασκεί βέτο όταν κρίνει ακατάλληλη κάποια λέξη, προσβλητική κάποια αράδα ή επιθετική κάποια παράγραφο. Στην περίπτωση αυτή, η λέξη, αράδα ή παράγραφος πρέπει να διαγραφεί, να διευκρινιστεί ή να αντικατασταθεί από κάποιο ηπιότερο λεξιλόγιο. Αυτή είναι μια πτυχή της εργασίας τους που εξασφαλίζει την καλή φήμη του εκδότη, αποτρέποντας την πιθανότητα διασυρμού μέσω της «ακύρωσης» ενός βιβλίου από το κοινό.

vendredi 22 novembre 2019

Νεοελληνική λογοτεχνική κριτική


Ανθολογώντας τους κριτικούς (του Θανάση Αγάθου )


του Θανάση Αγάθου(*)

Σημείωση: Σημαντική η παράλειψη δύο κριτικών που  σημάδεψαν την εποχή τους: Του Αιμίλιου Χουρμούζιου και του Βάσου Βαρίκα ( Στέφανος Κωνσταντινίδης)

Πολύ σημαντική συμβολή στο σχετικά παραμελημένο πεδίο της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής θα πρέπει να θεωρηθεί ο ογκώδης τόμος Ανθολογία της Νεοελληνικής Λογοτεχνικής Κριτικής του Γιώργου Αράγη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Σοκόλη και έρχεται να προστεθεί στην παλαιότερη δοκιμιακή μελέτη του ίδιου συγγραφέα Νεοελληνική κριτική, αξιολογικές διακρίσεις (Εκδόσεις Σοκόλη, 2015).
Ο Αράγης, στη σχεδόν 40σέλιδη εισαγωγή του, επισημαίνει ότι η ανθολογία του, όπως κάθε ανθολογία, αποτελεί ένα δειγματολόγιο ομοειδών κειμένων και ότι έχει, όπως συμβαίνει πάντα, τα ελεγχόμενα σημεία της, δηλαδή την υποκειμενικότητα του ανθολόγου της και τη σχετική αντιπροσώπευση των ανθολογημένων κριτικών. Ωστόσο, αναγνωρίζει ως βασικό κριτήριο για τη συμπερίληψη ενός κριτικού κειμένου στην ανθολογία του, το να αποτελεί πράγματι λογοτεχνική κριτική, δηλαδή το να διαθέτει αξιολογικό χαρακτήρα, να είναι εμπεριστατωμένη αξιολόγηση ενός έργου ως λογοτεχνήματος: «Από την άποψη αυτή, στην παρούσα ανθολογία δεν ανθολογούνται κείμενα περιγραφικά, ισοπεδωτικά, με συμβατικό περιεχόμενο, κείμενα φιλοφρονητικά, κείμενα αοριστόλογα ή που αρκούνται σε αδέσποτους αξιολογικούς αφορισμούς χωρίς επιχειρηματολογική τεκμηρίωση» (σ. 8).

Το βιβλίο-σκάνδαλο για τον Χριστιανόπουλο

Φαλκιδευμένος Χριστιανόπουλος (του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου)

1
1640
                                


του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου 

Ξεφυλλίζω τον ογκώδη τόμο της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου Τα εσώψυχα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιανός, και οι απορίες μου μαζεύονται σωρηδόν, από τις πρώτες κιόλας σελίδες. Το βιβλίο καταγράφει συζητήσεις μιας οκταετίας (2004-2012), που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν μιαν εκ βαθέων συνομιλία ανάμεσα στον ποιητή και τη Σταυρακοπούλου, αλλά το όλο εγχείρημα μπάζει από παντού, σε όποιο σημείο κι αν σταθούμε. Η επιμελήτρια έχει ακαδημαϊκή ιδιότητα και οι συζητήσεις ξεκίνησαν από την ιδέα της να φιλοτεχνήσει μια βιογραφία του Χριστιανόπουλου, η οποία κατέληξε, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται η ίδια, στην αποτύπωση μιας σειράς από «μουχαμπέτια» – κουβεντούλες επί παντός του επιστητού.
Πώς, όμως, νομιμοποιείται ένα τέτοιο (αχανές στην έκταση και εντελώς   συγκεχυμένο ως προς το περιεχόμενό του) υλικό; Η Σταυρακοπούλου δεν δουλεύει ούτε ως επιστήμονας ούτε ως δημοσιογράφος. Αν δούλευε ως επιστήμονας, θα όφειλε να στηρίξει τις ερωτήσεις της σε κάποιους άξονες, εντάσσοντας τις απαντήσεις του Χριστιανόπουλου σε έναν κορμό με σαφή απόβλεψη και συγκεκριμένες κατευθύνσεις – ως γνωστόν οι απαντήσεις που παίρνουμε αντανακλούν τις ερωτήσεις που θέτουμε. Αν πάλι η Σταυρακοπούλου εργαζόταν ως δημοσιογράφος, θα έπρεπε οι ερωτήσεις της να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε ένα στοιχειώδες οργανόγραμμα, ικανό να μας αποκαλύψει πρωτίστως το ποιητικό έργο του Χριστιανόπουλου – αυτό που ουδόλως τυχαίως τον καθιέρωσε ως μιαν από τις σημαντικότερες φωνές της μεταπολεμικής ποίησης.

mardi 8 octobre 2019

Παρουσίαση στο Φεστιβάλ Βιβλίου, στη Λευκωσία, του μυθιστορήματος ΜΕΤΑ ΤΑ ΕΚΒΑΤΑΝΑ, της τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, του Στέφανου Κωνσταντινίδη



Παρουσιάστηκε στη  Λευκωσία, στο Φεστιβάλ του Βιβλίου, από τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, ποιητή Κώστα Γουλιάμο,  το τρίτο μυθιστόρημα της τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, το ΜΕΤΑ ΤΑ ΕΚΒΑΤΑΝΑ, του Στέφανου Κωνσταντινίδη. Ακολούθησε συζήτηση ανάμεσα στον παρουσιαστή και τον συγγραφέα.
Ευχαριστίες στο Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ για την πρόσκληση, τον Κώστα Γουλιάμο για την άρτια εξαιρετική παρουσίαση και στον Στέφανο Κουρατζή για τις φωτογραφίες.

vendredi 13 juin 2014

Études helléniques/Hellenic Studies,αφιερωμένο στη νέα ελληνική μετανάστευση.

Ένα σημαντικό τεύχος του ακαδημαϊκού περιοδικού Études helléniques/Hellenic Studies αφιερωμένου στη νέα ελληνική μετανάστευση. Η Ελλάδα,λόγω της κρίσης έγινε ξανά χώρα εξαγωγής μεταναστών. Το παράδοξο είναι ότι συνεχίζει ταυτόχρονα να δέχεται και μετανάστες.Η ελληνική οικονομία δομήθηκε με τέτοιο τρόπο τα τις τελευταίες δεκαετίες που δεν μπορεί να λετουργήσει χωρί το ξένο εργατικό δυναμικό.
Το τεύχος εκδόθηκε με την επιμέλεια των καθηγητών Μιχάλη Δαμανάκη και Στέφανου Κωνσταντινίδη και περιέχει άρθρα που εεξετάζουν το φαινόμενο αυτό όπως παρουσιάζεται στη δυαδική του μορφή.
Το περιοδικό εκδίδεται από το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ    και τα Πανεπιστήμια του Αιγαίου και Κρήτης. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Guntenberg και διατίθεται στο βιβλιοπωλείο  του ίδιου εκδοτικού οίκου, Διδότου 37, 10680 Αθήνα 10680 Αθήνα
Τηλ. 210 3642003
Fax: 210 3642 030
E-mail: info@dardanosnet.gr     Διανέμεται επίσης στα βιβλιοπωλεί που το παραγγέλλουν.

Διατίθεται επίσης από  το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ  
Centre for Hellenic Studies and Research Canada

C.P.48571,1495 Van Home, Outremont (Quebec),

H2V 4T3, CANADA  


lundi 29 octobre 2012

Παρουσίαση βιβλίων του καθηγητή Στέφανου Κωνσταντινίδη


Παρουσιάστηκαν στις 15 και 17 Οτωβρίου 2012 στη Λευκωσία τέσσερα βιβλία του καθηγητή Στέφανου Κωνσταντινίδη που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.
Η πρώτη παρουσίαση έγινε στις 15 Οκτωβρίου στην μπουάτ «Η Αχάριστη» των εκδόσεων «Αιγαίον». Παρουσιάστηκαν τα βιβλία που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Αιγαίον» «Κύπρος, θραύσματα μιας εποχής», «Τουρκία, ο ιστορικός συμβιβασμός και το νεό-οθωμανικό μοντέλο» και «Η επιστροφή του Αρχιερέα και άλλα διηγήματα» . Τα βιβλία παρουσιάσαν οι, Άριστος Μιχαηλίδης, διευθυντής σύνταξης του Φιλελεύθερου, Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, ποιητής-βιβλιοκριτικός και Μιχάλης Κοντός, πολιτικός επιστήμονας. Αποσπάσματα από τα βιβλία διάβασε η Πόπη Μουπαγιατζή. Ακολούθησε συζήτηση και ο συγγραφέας απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού.
Η δεύτερη παρουσίαση έγινε στις 17 Οκτωβρίου στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευκωσία, όπου παρουσιάστηκε η «Επισκόπηση της Νεότερης Κυπριακής Ιστορίας» των εκδόσεων «Ταξιδευτής». Το βιβλίο καλύπτει τρεις σημαντικές περιόδους της νεότερης κυπριακής ιστορίας : την Οθωμανοκρατία, την Αγγλοκρατία, και την Ανεξαρτησία. Η παρουσίαση έγινε από κοινού από τις  εκδόσεις «Ταξιδευτής» και το βιβλιοπωλείο Μετροπόλιταν. Για το βιβλίο  μίλησαν ο Πέτρος Παπαπολυβίου, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου και ο αρχισυντάκτης του Φιλελεύθερου Κώστας Βενιζέλος. Ο συγγραφέας απάντησε σε ερωτήσεις και πήρε μέρος στην συζήτηση που ακολούθησε.
Στις παρουσιάσεις παρευρέθηκαν ακαδημαϊκοί, φοιτητές, άνθρωποι των γραμμάτων, εκπαιδευτικοί και απλοί άνθρωποι με ενδιαφέρον για τα πολιτικά πράγματα του τόπου και την ιστορία του. Και στις δύο εκδηλώσεις παρευρέθηκε ο βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κόμματος Νίκος Κουτσού ενώ την δεύτερη τίμησε με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Βουλής Γιαννάκης Ομήρου.

samedi 27 octobre 2012

Ο κυπριακός λογοτεχνικός κανόνας



                                                            Του Στέφανου Κωνσταντινίδη


Μια κοινωνιολογική προσέγγιση της κυπριακής λογοτεχνίας δεν έχει επιλογή, θα πρέπει να θίξει και το θέμα του λογοτεχνικού κανόνα. Όπως είναι γνωστό, ο λογοτεχνικός κανόνας είναι ένας κλειστός κατάλογος επιλεγμένων έργων που εξυπακούει και ανάλογο αποκλεισμό. Πρόκειται για ένα πολιτιστικό υπόδειγμα που βασίζεται σε υποκειμενικές, ιδεολογικές, αισθητικές, πολιτικές, ταξικές, εθνοτικές και κάθε άλλου είδους κανονιστικές επιλογές λογοτεχνικών έργων. Ο λογοτεχνικός κανόνας είναι επομένως ένα σύνολο λογοτεχνικών έργων που θεωρούνται τα πιο σημαντικά, ανάλογα με το ποιος κάνει την επιλογή, για μια συγκεκριμένη εποχή και ένα συγκεκριμένο τόπο. Ο κανόνας μπορεί να είναι εθνικός αλλά και πλανητικός, μπορεί να είναι διαχρονικός αλλά και περιορισμένος για μια χρονική περίοδο, μπορεί ακόμη να είναι και τοπικός ή να περιλαμβάνει μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Σημαντικό για τον κοινωνιολόγο είναι η μελέτη των μηχανισμών επιλογής και αποσιώπησης των έργων που συνιστούν τον κανόνα. Διότι ούτως ή άλλως, ένας λογοτεχνικός κανόνας είναι εκφορά λόγου εξουσίας.
Ο λογοτεχνικός κανόνας διαμορφώνεται τον 19ο αιώνα, είναι ευρωπαϊκός με επιμέρους εθνικούς κανόνες και διαδραμάτισε ρόλο στη δυτική ιδεολογική αποικιοποίηση του κόσμου. Η διαμόρφωσή του διασυνδέεται με την επικράτηση της αστικής τάξης, της οποίας άλλωστε τα μορφωμένα στρώματα είναι και οι κύριοι αποδέκτες του. Στον κανόνα αυτό συναντούμε σε κεντρική θέση τον Όμηρο και άλλους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς και από τους νεότερους τον Σαίξπηρ και τον Δάντη.
Όσον αφορά στην κυπριακή λογοτεχνία η πρόταση ενός λογοτεχνικού κανόνα έγινε, όπως και στην Ελλάδα, κατά τρόπο έμμεσο. Κυρίως παρουσιάζεται στην περίοδο της ανεξαρτησίας.